درس هایی از شفعه، وصیت، ارث

شفعه، وصیت و ارث از مباحث مدنی 8 محسوب می‌گردد. اخذ به شفعه یکی از اسباب تملک قهری است، که استفاده از آن نیازمند اطلاع از شرایط خاصی می‌باشد. وصیت و ارث نیز از جمله حقوقی است که هر فردی ممکن است در زندگی خود با آن مواجه گردد؛ لذا اطلاع از احکام و آثار آن از ضروریات محسوب می‌شود.
در کتاب دوره مقدماتی حقوق مدنی (درس‌هایی از شفعه، وصیت، ارث) که از آثار ممتاز زنده‌یاد دکتر ناصر کاتوزیان می‌باشد، در بخش اول مفهوم و اوصاف، شرایط ایجاد، اجرا و زوال حق شفعه به نحو ایجاز و اختصار بیان شده و سپس نحوه تملک مبیع از خریدار و اقامه دعوای اخذ به شفعه مورد بررسی قرار گرفته است. در بخش دوم کتاب نیز ابتدا، انعقاد و شرایط نفوذ، رجوع و اجرای وصیت تبیین شده و در ادامه قواعد عمومی تنظیم وصیت و اقسام آن تشریح گردیده است. در بخش سوم هم، زمان و مکان تحقق ارث، اسباب، شرایط و موانع آن بیان می‌گردد و سپس به ایضاح بحث اداره و انتقال ترکه، فرض و سهام وارثان و قواعد تقسیم ترکه اهتمام ورزیده می‌شود. قلم دکتر کاتوزیان در همه‌ی آثارش من جمله کتاب فوق‌الاشاره، از سبک و سیاق خاصی برخوردار است، به‌گونه‌ای که هر مخاطبی را مسحور و جذب خود می‌نماید. نظرات و استدلال‌های حقوقی بی‌بدیل ایشان همواره مورد استقبال و استفاده حقوقدانان و حتی قانون‌گذار قرار گرفته است؛ چنانچه در کتاب حاضر نیز استاد، بسیاری از ابهامات مباحث شفعه، وصیت و ارث را مشخص و مدلل نموده‌اند.
از ویژگی‌های این کتاب می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بهترین منبع آموزشی در درس حقوق مدنی (8) برای استفاده دانشجویان و داوطلبین آزمون‌های کارشناسی ارشد و دکتری؛
- جامعیت مطالب در عین ایجاز و اختصار؛
- شیوه‌ی نگارش هم به‌صورت علمی است و هم کاربردی؛
- بسیاری از مسائل مباحث شفعه، وصیت و ارث که از دیدگاه قانون‌گذار مغفول مانده، به نحو مستدل و مدلل بیان و مشهود گردیده است؛
- استفاده از شیوه پرسش و پاسخ، جهت تبیین بهتر برخی از مباحث فنی و غامض؛
- استناد به منابع فقهی و حقوقی و بیان نظرات و دیدگاه‌های فقهای مشهور و حقوقدانان به تناسب موضوعات؛
- استفاده از قوانین خاص، آرای وحدت رویه دیوان عالی کشور، آرای شعب دیوان عالی کشور و نظریه‌های مشورتی به فراخور مطالب؛
- شماره‌بندی سرفصل مطالب، جهت سهولت در ارجاع.
سرفصل کتاب حقوق مدنی شفعه وصیت ارث:
1- شفعه
2- حق شفعه
3- اخذ به شفعه
4- وصیت
5- انعقاد و شرایط نفوذ وصیت
6- رجوع از وصیت
7- اجرای وصیت
8-ارث
9- تحقق ارث
10 - اسباب شرایط و موانع
11- اداره و انتقال ترکه
12- تقسیم ترکه و سهام وارثان